Październik 1956
roku zapisał się w mojej pamięci ozdrowieńczym powiewem, nazywanym odwilżą. W
auli Politechniki Warszawskiej odbywały się burzliwe wiece, robotnicy stali się
bohaterami wydarzeń. A Lechosław Jerzy Goździk, sekretarz
Komitetu Zakładowego PZPR w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu symbolem
przemian i autentycznym przywódcą robotników stolicy. Jego porywające
przemówienia elektryzowały słuchaczy, dodawały odwagi, zwielokrotniały nasze
siły w usuwaniu stalinizmu. Wielki wiec na Placu Defilad z udziałem Władysława
Gomółki, który wracał do życia, po usunięciu go z polityki „za polską drogę do
socjalizmu” rozbudził nasze nadzieje…
28 października 1956 Władysław
Gomułka uwolnił kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wracała normalność. Nie bez
kłopotów.
Przekonałem się o tym we Wrocławiu. W holu
gmachu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, gdzie odbywała się sesja WRN
witał obywateli karabin maszynowy i uzbrojeni żołnierze. Radni debatowali nad
usunięciem ze stanowiska przewodniczącego Prezydium WRN Hilarego
Chełchowskiego, sławnego partyzanta, byłego zastępcę członka Biura Politycznego
KC PZPR, byłego ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych…
Obrady miały bardzo burzliwy przebieg,
próbowano odwołać „Długiego Janka” (pseudonim partyzancki) ze stanowiska
przewodniczącego Prezydium WRN. Do Sali obrad przybywały delegacje studentów,
robotników i ludu socjalistycznego. Chełchowski nie ustępował. Na zebraniu
klubu radnych PZPR, z którego usunął dziennikarzy, ja zostałem, miałem
legitymację Kancelarii Rady Państwa, dowodził, że wrogowie socjalizmu zmienili
metody walki, teraz nie atakują ustroju, tylko przedstawicieli władz
socjalistycznego państwa, tych najbardziej oddanych. Wielu go posłuchało, w
tajnym głosowaniu większość radnych głosowała przeciw usunięciu Chełchowskiego.
Przebieg obrad opisałem w „Radzie Narodowej”. Redakcja zamieściła bardzo
wymowny rysunek.
W mojej pamięci Październik 1956 roku zapisał
się wydarzeniem bardzo osobistym, wydarzeniem, którego się nie spodziewałem i
nigdy o czymś takim nie marzyłem. Na zebraniu wspólnej POP PZPR w Kancelarii
Rady Państwa, Kancelarii Sejmu i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności
Narodu w tajnym głosowaniu wybrano mnie na sekretarza POP PZPR. Miałem wtedy 25
lat, szlachetne idee w głowie i żadnego doświadczenia politycznego. Do dziś
pamiętam pierwszą wizytę u przewodniczącego Rady Państwa Aleksandra
Zawadzkiego, który poprosił mnie o relację z zebrania. W czasie bardzo
burzliwego zebrania partyjnego padło wiele krytycznych uwag pod adresem
Aleksandra Zawadzkiego. Krytykowano go za to, że odgrodził się od pracowników.
Przed jego przyjazdem do pracy straż marszałkowska usuwała pracowników z
korytarza i blokowała przejście, krytykowano przewodniczącego za to, że zgodził
się na ogrodzenie Sejmu, odgrodzenie od obywateli. Od tego zacząłem relację.
Nie skończyłem, bo Aleksander Zawadzki, wzburzony wstał z za biurka i zaczął na
mnie wrzeszczeć. Nie zastanawiając oświadczyłem, że nasza rozmowa nie ma sensu
i najzwyczajniej w świecie wyszedłem z gabinetu. W połowie długiego korytarza
dogonił mnie dyrektor, Franciszek Nowak …(CDN)
W Belwederze bywałem, można powiedzieć, służbowo. W czasie jednej z wizyt Aleksander Zawadzki zakomunikował mi, że pojadę wraz z redaktorem naczelnym „Rady Narodowej”, Michałem Szpringerem do NRD.
- Niemcy zaprosili tylko redaktora naczelnego, poinformowałem Zawadzkiego, w jakim charakterze mam tam wystąpić?
- Wasz wyjazd załatwi Skrzeszewski, był przecież ministrem spraw zagranicznych, zna się na tym, nie musicie się martwić. Stanisław Skrzeszewski piastował w tym czasie funkcję sekretarza Rady Państwa. Dodam, że poznaliśmy się w dość dziwnych okolicznościach. Statut partii stanowił, że składki od członków przyjmuje sekretarz POP, a członkowie opłacają je osobiście. Tymczasem Stanisław Skrzeszewski przysłał mi składkę przez swojego asystenta. Nie przyjąłem. Minister zjawił się osobiście, trochę zdziwiony, a trochę rozbawiony. Przeczytałem mu odpowiedni fragment statutu i dodałem – to wy towarzyszu, a nie ja, uchwalaliście statut.
W Berlinie przyjęto nas bardzo serdecznie, odwiedziliśmy Weimar, Lipsk, Drezno i kilka innych miast, gdzie zapoznaliśmy się z pracą enerdowskiego samorządu, był to mój pierwszy wyjazd zagraniczny. Na pożegnanie wręczono nam albumy pamiątkowe.
W stolicy NRD mieszkała moja serdeczna koleżanka, kaliszanka, Kazia Marczak, jej mąż pracował w polskiej misji, w Berlinie Zachodnim. Państwo Gałązkowie zabrali mnie do Berlina Zachodniego, gdzie po raz pierwszy w życiu piłem Coca Colę, napój w Polsce nieznany, ściślej zakazany, jako symbol imperializmu.
Wspomnę jeszcze tylko o dwóch zdarzeniach związanych z Aleksandrem Zawadzkim. Pisałem już, że mieszkaliśmy z Renią i córeczką Ewą w jednym pokoiku w domku fińskim, kuchnię i łazienkę mieliśmy wspólną z Olą i Jankiem Czapczyńskimi. Pewnego razu zadzwonił do redakcji dyrektor Franciszek Nowak i poprosił, abym za pół godziny był gotowy, bo przyjedzie po mnie samochodem. Pojechaliśmy na Krakowskie Przedmieście, zatrzymaliśmy się na placyku przed kościołem, tuż za budynkiem Pałacu Namiestnikowskiego i piechotą ruszyliśmy w stronę kawiarni Telimena, nie wstąpiliśmy na kawę lecz weszliśmy do kamienicy obok na drugie piętro. Dyrektor wyjął klucz i otworzył drzwi. do mieszkania (dwa pokoje z kuchnią). Tu dowiedziałem się, że „mieszkanie jest dla was towarzyszu sekretarzu. Przydział dostajecie z puli przewodniczącego Rady Państwa”. Zaniemówiłem i osłupiałem. Gdy doszedłem do siebie poprosiłem dyrektora, aby podziękował przewodniczącemu Aleksandrowi Zawadzkiemu i jednocześnie przeprosił za to, iż nie mogę tego daru przyjąć. Jak przestanę być sekretarzem, a towarzysz Aleksander Zawadzki przyzna mi to mieszkanie wtedy z wielką chęcią wprowadzę się tu z rodziną. Gdy przebieg zdarzenia zrelacjonowałem żonie, Renia powiedziała, że postąpiłem słusznie. Ale w jej oczach dostrzegłem maleńki cień smutku. Upłynęło nieco czasu od tego zdarzenia. Otrzymałem telefon z Belwederu, że towarzysz Zawadzki zaprasza mnie na rozmowę. Spotkanie odbyło się na tarasie Belwederu, przy kawie i ciasteczkach. Aleksander Zawadzki zaproponował mi pracę na stanowisku zastępcy dyrektora (Franciszka Nowaka), a kiedy on zostanie ambasadorem, ja miałem przejąć jego stanowisko. Zachowałem się jak Józef Ślimak z „Placówki” Prusa, zapytałem Aleksandra Zawadzkiego czy mogę naradzić się z żoną? Po dwóch dniach odpowiedziałem, że czuję się zaszczycony propozycją i dziękuję towarzyszowi Przewodniczącemu za zaufanie, ale nie znalazłem w sobie dość kwalifikacji, by sprostać tak poważnemu stanowisku państwowemu. Było to moje ostatnie spotkanie z Aleksandrem Zawadzkim. Kadencja sekretarza POP PZPR dobiegła końca. Nie zgodziłem się ponownie kandydować, mimo że na zebraniu zgłoszono moje nazwisko.
